Τι είναι όμως το Πανεπιστήμιο;
A. Ακαδημαϊκός ρόλος Τα πανεπιστήμια αποτελούν εργοστάσια «παραγωγής»: νέων επιστημόνων μέσω της διδασκαλίας των καθηγητών (αλλά και των διδακτορικών φοιτητών) στους φοιτητές, νέας γνώσης από καθηγητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές με την διαδικασία της έρευνας.
Β. Κοινωνικός ρόλος Τα πανεπιστήμια αποτελούν τον σημαντικότερο μηχανισμό κοινωνικής κινητικότητας και οικονομικής ανόδου σε μια σύγχρονη δημοκρατία. Δεν υπάρχει καμία αναπτυγμένη και προοδευμένη χώρα χωρίς καλά πανεπιστήμια. Δεν υπάρχει χώρα με καλά πανεπιστήμια που να μην είναι αναπτυγμένη. Άρα η σχέση ανάμεσα στα δύο είναι υπαρκτή, σημαντική και αλληλένδετη.
2. Κατηγορίες Πανεπιστημίων
2.1 Κρατικά και μη-κρατικά Η πρώτη διάκριση των πανεπιστημίων γίνεται με βάση τον φορέα τους σε κρατικά όπου ανήκουν στο δημόσιο και μη-κρατικά που μπορεί να ανήκουν σε άλλους φορείς όπως τοπική αυτοδιοίκηση (νομαρχίες και δήμοι), εκκλησία, ιδρύματα, κληροδοτήματα και φυσικά ιδιώτες.
2.2 Με δίδακτρα ή χωρίς δίδακτρα Oλα τα παραπάνω είδη πανεπιστημίων μπορεί να έχουν ή να μην έχουν δίδακτρα για τους φοιτητές τους.. Άρα η ύπαρξη ή μη διδάκτρων δεν καθορίζει το αν το πανεπιστήμιο είναι δημόσιο ή όχι.
2.3 Κερδοσκοπικά ή Μη-Κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια Όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια που γνωρίζουμε
οι περισσότεροι είναι μη-κερδοσκοπικά. Όλα τα κορυφαία πανεπιστήμια, είναι εξαιρετικά σε αυτό που κάνουν και αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουν ως στόχο τους το κέρδος. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητα ζημιογόνα. Καθώς δεν είναι κερδοσκοπικά δεν μπορεί να βάλει τα χρήματα αυτά στην τσέπη του κάποιος μέτοχος. Όταν λοιπόν καταφέρνουν να έχουν πλεονάσματα, δηλαδή περισσότερα έσοδα από έξοδα και κέρδη θα πρέπει να επανεπενδυθούν στο πανεπιστήμιο.
3. Η Οικονομική Δύναμη των Διακεκριμένων Πανεπιστημίων Σύμφωνα με τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι τα μεγάλα πετυχημένα και καλά πανεπιστήμια έχουν σημαντικά περιουσιακά στοιχεία τόσο πάγια, δηλαδή κτήρια, εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, ακίνητα, κλπ., όσο και ρευστά.
Το κόστος μισθοδοσίας καθηγητών, μεταπτυχιακών φοιτητών, κλπ είναι πολύ μεγάλο γιατί ένα
πανεπιστήμιο είναι καλό όταν παίρνει καλούς φοιτητές. Και για να φοιτήσουν καλοί φοιτητές, πρέπει
να έχει καλούς καθηγητές. Και για να έχει καλούς καθηγητές πρέπει να τους πληρώσει περισσότερο από τα άλλα πανεπιστήμια ώστε να τους προσελκύσει. Ανταγωνιστικές αμοιβές > καλοί καθηγητές >
καλοί φοιτητές > καλό επιστημονικό έργο > καλό πανεπιστήμιο. Καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι ένα πάρα πολύ ακριβό αγαθό.
4. Η Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση ως Αγαθό Είδαμε ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι ένα πολύ σημαντικό αγαθό για μια αναπτυγμένη οικονομία και κοινωνία. Ταυτόχρονα είδαμε ότι είναι και ένα πολύ ακριβό αγαθό. Χρειάζεται πολύ σημαντικές επενδύσεις για να παραχθεί. Απαιτεί πολύ σημαντικές επενδύσεις, πολλών εκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων ευρώ. Ίσως αρχίσει να αποδίδει η επένδυση ων χρημάτων αυτών μετά από πολλά χρόνια: περισσότερα από 20-30 χρόνια. Ο κίνδυνος που συνεπάγεται μια τέτοια επένδυση είναι πολύ μεγάλος.
5. Τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια (κερδοσκοπικά) Η παγκόσμια εμπειρία έχει δείξει ότι όπου επιχειρήθηκε το πείραμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων με κερδοσκοπικό χαρακτήρα, ως μια κανονική επιχείρηση δηλαδή, αυτά απέτυχαν: άνοιξαν πολλά με το που επιτράπηκαν και έκλεισαν τα περισσότερα
από αυτά, ενώ εκείνα που έμειναν είναι λίγα και άγνωστα με ασήμαντη παραγωγή επιστημόνων ή
γνώσης. Πλήθος ιδιωτικών κερδοσκοπικών πανεπιστημίων που κλείνουν σε αναπτυγμένες χώρες λόγω
διαφθοράς ή οικονομικής αποτυχίας. Μιλάμε όμως εύκολα για €100 εκατομμύρια για την δημιουργία ενός υποτυπώδους πανεπιστημίου σύμφωνα με τα διεθνή αλλά και ελληνικά δεδομένα. Τα χρήματα αυτά όμως είναι πάρα πολλά αν σκεφτούμε ότι η μεγαλύτερη επένδυση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είναι αυτή της Fraport και Intrakat που προγραμματίζεται στα €350 εκατομμύρια. Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, ποιος, λοιπόν, ιδιώτης είναι αυτός που περιμένει να αλλάξει το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα για να επενδύσει ένα τέτοιο ποσό ή πολλαπλάσιό του για να ανταγωνιστεί τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια αλλά και τα ξένα όπως μας λένε και μάλιστα με πολύ αμφίβολο κέρδος μερικές δεκαετίες μετά; Η εκτίμησή μου είναι κανείς. Αυτό που θα γίνει είναι να ανοίξουν αρκετά χαμηλού κόστους με περιορισμένες σπουδές σε τμήματα που δεν χρειάζονται ιδιαίτερες υποδομές, όπως οικονομικά, νομική, κλπ όπως γίνεται και τώρα με τα κολλέγια.
6. Η Διεθνής Εμπειρία Ακούμε ότι «τα ιδιωτικά πανεπιστήμια υπάρχουν Ξέρουμε τι είναι τα «ιδιωτικά» πανεπιστήμια; σε όλο τον κόσμο εκτός από την Ελλάδα». Αυτό είναι ανακριβές και μάλιστα στις χώρες που είναι πιο αναπτυγμένες και πιο γνωστές σε μας. Τα κερδοσκοπικά πανεπιστήμια υπάρχουν, αλλά
είναι κατά κανόνα άγνωστα, με λίγους φοιτητές, κακό επίπεδο σπουδών, λίγα τμήματα Ας δούμε λοιπόν τι γίνεται γενικά στον κόσμο με αυτά τα ιδιωτικά κερδοσκοπικά πανεπιστήμια: Τα πανεπιστήμια στον Καναδά μου είναι όλα κρατικά. Τα μόνα ιδιωτικά είναι 2-3 πολύ μικρές σχολές επαγγελματικής κατάρτισης και τεχνικής εκπαίδευσης. Στην Αυστρία τα ιδιωτικά αναγνωρίστηκαν πριν 15 χρόνια και παραμένουν λίγα, και μικρά χωρίς πολλούς φοιτητές. Στην Γαλλία είναι λίγα και ακόμα λιγότερα παρέχουν σοβαρές σπουδές. Στην Γερμανία υπάρχουν 83 ιδιωτικά πανεπιστήμια όπου σπουδάζει μόλις το 1% των Γερμανών φοιτητών! Σίγουρα δεν τα γνωρίζετε και πολλά είτε κλείσανε είτε οδηγούνται σύντομα σε κλείσιμο. Στην Ιρλανδία είναι πολύ λίγα και χαμηλής ποιότητας. Στην Ολλανδία τα κρατικά κυριαρχούν σαν να μην υπάρχουν τα πολύ λίγα ιδιωτικά. Στην Πορτογαλία από το 1980 ακολουθήθηκε
η «μαγική» συνταγή που προτείνεται και για την Ελλάδα, άνοιξαν εκατοντάδες πανεπιστήμια και
έκλεισαν τα περισσότερα λόγω τραγικής ποιότητας και έλλειψης φοιτητών. Μεγάλη Βρετανία: από τα 120 πανεπιστήμια μόνο 4 είναι ιδιωτικά και αυτά δεν θα τα ξέρετε γιατί απλά δεν είναι καλά πανεπιστήμια. Στη Αυστραλία υπάρχουν 2-3 ιδιωτικά πανεπιστήμια το ίδιο άγνωστα και χαμηλής ποιότητας. Στις ΗΠΑ υπάρχουν συνολικά 3500 πανεπιστήμια που από αυτά τα 100 είναι εξαιρετικά και τα υπόλοιπα 3400 είναι από καλά και μέτρια έως πολύ χειρότερα από τα ελληνικά ΙΕΚ.
7. Η Ελλάδα Τέλος, τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν από πάντα στην Ελλάδα, είτε με τον τίτλο «εργαστήρια ελευθέρων σπουδών» είτε με τον πιο πρόσφατο «κολέγια». Είναι ελεύθερα. Οι απόφοιτοί τους συμμετέχουν ακόμα και στον ΑΣΕΠ για θέσεις στο δημόσιο.
Γιατί λοιπόν δεν γίνονται τόσο καλά όσο τα δημόσια; Γιατί δεν βοήθησε ο ανταγωνισμός τα ιδιωτικά
κολέγια να γίνουν όσο καλά είναι τα δημόσια; Γιατί διδάσκουν στα ιδιωτικά κολέγια ακόμα και
άνθρωποι χωρίς καν διδακτορικό τίτλο σπουδών και χωρίς ερευνητικό έργο; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα βρίσκεται στον κερδοσκοπικό χαρακτήρα των κολεγίων αυτών. Έχουν ως στόχο το κέρδος, δηλαδή στοχεύουν στο να έχουν πολλούς φοιτητές για να έχουν έσοδα, κακοπληρωμένους καθηγητές που από τις πολλές υποχρεώσεις και μαθήματα δεν έχουν χρόνο ακόμα και αν ήθελαν να κάνουν ερευνητικό έργο, με αποτέλεσμα ένα κακό επίπεδο σπουδών σύμφωνα με τα διεθνή κριτήρια που αντικατοπτρίζεται στην κατάταξή τους διεθνώς.