Αν ο κυβερνοακτιβισμός σας φαίνετε πολύ ήπιος και δεν πιστεύεται ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει μέσα από ειρηνικές διαμαρτυρίες και νόμιμα μέσα, αλλά από την άλλη δεν έχετε σκοπό να βγείτε και στους δρόμους, τότε για εσάς υπάρχει μια άλλη μορφή ηλεκτρονικού ακτιβισμού, ο χακτιβισμός (Hacktivism). Όπως προκύπτει από την λέξη, χακτιβισμός είναι ο συνδυασμός του χάκινγκ και του ακτιβισμού, ή με άλλα λόγια, ακτιβισμός και υποστήριξη πολιτικών ιδεών και εκστρατειών μέσα από την επιθετική χρήση κώδικα. Γιατί όπως λένε οι χακτιβιστές, ο κώδικας είναι ο νόμος.
Σαφώς αφορά λιγότερους ανθρώπους. Για να γίνει κάποιος χακτιβιστής πρέπει να γνωρίζει τουλάχιστον στοιχειώδη προγραμματισμό και χρήση ηλεκτρονικών κώδικων. Και να μην έχει ιδιαίτερες επιφυλάξεις για το τι είναι νόμιμο και τι παράνομο. Αλλά από την άλλη μεριά, ο χακτιβισμός επηρεάζει τους πολλούς, ιδιαίτερα αφού οι επιθέσεις χάκερ συνήθως προσελκύουν την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και έτσι το μήνυμα του χακτιβιστή θα περάσει άμεσα και εντυπωσιακά στο ευρύ κοινό.
Για πολλούς η αρχή του χακτιβισμού έγινε πριν από σχεδόν 20 χρόνια με το WANK worm. Τον Οκτώβριο του 1989 οι εργαζόμενοι της NASA που μπήκαν στο δίκτυο SPAN της υπηρεσίας για να εργαστούν είδαν στη θέση του λογότυπου της NASA, το σήμα του WANK worm:
Wank
Το WANK ήταν στην ουσία ένα μήνυμα κατά της χρήσης πυρηνικών ενόψει των διαμαρτυριών που είχαν διοργανώσει ακτιβιστές για να αποτρέψουν την εκτόξευση του διαστημικού οχήματος Galileo που χρησιμοποιούσε σαν καύσιμο ραδιενεργό πλουτώνιο. Η εκτόξευση εν τέλει έγινε, αλλά η NASA ξόδεψε πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια για να ξεφορτωθεί το worm και το θέμα πήρε διαστάσεις στα ΜΜΕ της εποχής. Οι χάκερς πίσω από την επίθεση δεν ανακαλύφθηκαν ποτέ.
Η χρήση ιών και worm κατά κυβερνητικών ή άλλων δικτύων-στόχων δεν είναι η μόνη μέθοδο που χρησιμοποιούν οι χακτιβιστές. Οι εικονικές καθιστικές διαμαρτυρίες ή οι αποκλεισμοί δικτυακών διαύλων είναι τα ηλεκτρονικά ανάλογα των καθιστικών διαμαρτυριών και των αποκλεισμών δρόμων με οδοφράγματα. Οι ακτιβιστές επισκέπτονται μια ιστοσελίδα και προσπαθούν να δημιουργήσουν τόσο πολύ μεγάλο φορτίο και κίνηση σε αυτή, ώστε να μην μπορεί να έχει πρόσβαση το κοινό. Για να ενορχηστρώσουν το χτύπημα οι χακτιβιστές θα διαθέσουν το απαραίτητο λογισμικό σε δικές τους σελίδες. Το μόνο που έχουν να κάνουν οι συμμετέχοντες είναι να επισκεφθούν το σχετικό FloodNet τόπο και το κομπιούτερ τους θα κατεβάσει το λογισμικό (συνήθως ένα JavaApplet), το οποίο θα επιχειρεί να μπει στη σελίδα-στόχο κάθε λίγα δευτερόλεπτα. Επιπλέον, το λογισμικό μπορεί να επιτρέπει στον ακτιβιστή να αφήσει ένα μήνυμα στο error log του στόχου. Για παράδειγμα, το 1998, η ομάδα χακτιβιστών Electronic Disturbance Theater (EDT) προς υποστήριξη των Ζαπατίστας, κατάφερε 10.000 άτομα από όλο τον κόσμο να συμμετέχουν στους αποκλεισμούς των ιστοσελίδων του Πρόεδρου Ζεντίλο, του Πενταγώνου και του Χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης. Υπολογίζετε ότι κάθε μια από τις σελίδες στόχους δεχόταν 600.000 «χτυπήματα» κάθε λεπτό.
Οι «βόμβες e-mail» είναι άλλη μια καλή κι αγαπημένη μέθοδος των χακτιβιστών. Το να στείλεις ένα μήνυμα καταγγελίας σε κάποιο κυβερνητικό στέλεχος, ακόμα κι αν το στέλνεις και το ξαναστέλνεις δύο-τρεις φορές την μέρα, είναι σίγουρα ενοχλητικό. Το να το βομβαρδίσεις, όμως, με χιλιάδες μηνύματα μέσα σε μια στιγμή, είναι πρόβλημα, αφού κάτι τέτοιο θα μπλοκάρει το e-mail του στόχου, καθιστώντας το ανίκανο να λάβει οποιασδήποτε μορφής αλληλογραφία. Ένα καλό παράδειγμα της δύναμης που μπορεί να έχει μια τέτοια μέθοδος ακτιβισμού είναι η υπόθεση του δικτύου IGC. Το 1997 το IGC (Institute for Global Communications) φιλοξένησε την ιστοσελίδα μιας έκδοσης που υποστήριζε την αυτονομία των Βάσκων. Αυτή τη φορά οι χακτιβιστές ήθελαν την σελίδα να κατέβει και για να το πετύχουν άρχισαν να βομβαρδίζουν με e-mails τα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία των μελών και των εργαζόμενων του IGC. Το IGC δεν μπορούσε να αντέξει την επίθεση και να συνεχίσει να δουλεύει, έτσι αναγκάστηκε να κατεβάσει την επίμαχη σελίδα. Θα μπορούσε ίσως να αγνοήσει μερικά προκλητικά μηνύματα, αλλά όχι αυτό τον βομβαρδισμό e-mail.
Η κλασσικότερη δε μέθοδος χακτιβισμού, και η πιο χαρακτηριστική, είναι η «παραμόρφωση» ιστοσελίδων. Οι χακτιβιστές θα αλλάξουν το λογότυπο της σελίδας στόχου, θα προσθέσουν σε αυτή το υλικό που επιθυμούν, ή θα την κάνουν εντελώς αγνώριστη, αρκεί να περάσουν το μήνυμα τους. Εναλλακτικά, μπορούν να φροντίσουν ώστε η αναζήτηση της σελίδας-στόχου να οδηγεί σε άλλη σελίδα της επιλογής τους, όπου συνήθως θα καταγγέλλουν τον στόχο τους και θα καλούν σε υποστήριξη για τον σκοπό τους.
Όλες αυτές οι μέθοδοι, μαζί με τους ιούς, τα Trojan και τα worms, παρέχουν μεγάλη δύναμη στους χακτιβιστές. Μια επίθεση κατά ηλεκτρονικού δικτύου μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα που αποδεικνύουν την αίσθηση δύναμης και εξουσίας που απολαμβάνουν οι χακτιβιστές, ενώ η κάλυψη των επιθέσεων τους από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αυξάνει αυτή την εντύπωση. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό της διακήρυξης κυβερνο-πολέμου κατά των πληροφορικών υποδομών της Κίνας και του Ιράκ με αφορμή την καταπάτηση των πολιτικών δικαιωμάτων από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα των δύο χωρών. Η διακήρυξη έγινε από την ομάδα χάκερ Legion of the Underground σε συνέντευξη τύπου του IRC τον Δεκέμβριο του 1998. Η δήλωση προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και την συσπείρωση άλλων ομάδων χάκερ που αρνήθηκαν κατηγορηματικά να συμμετέχουν. Με ένα γράμμα που συνυπογράφανε ομάδες όπως οι Chaos Computer Club, Cult of the Dead Cow, Phrack και πολλές άλλες από την κοινότητα των χάκερ, απέρριψαν την διακήρυξη των LoU γράφοντας συγκεκριμένα: «Το να κηρύξει τον πόλεμο ενάντια σε μια χώρα είναι το πιο ανεύθυνο πράγμα που μπορεί να κάνει μια ομάδα χάκερ. Δεν έχει να κάνει με τον χακτιβισμό ή την ηθική των χάκερ και δεν είναι κάτι για το οποίο ένας χάκερ θα ήταν περήφανος». Τελικά οι LoU απέσυραν την διακήρυξη τους, αλλά το νόημα της υπόθεσης δεν είναι το κατά πόσο φέρθηκε ώριμα η κοινότητα των χάκερς, αλλά το ότι κανείς δεν θεώρησε ότι η απειλή των LoU ήταν ανέφικτη. Απλώς δεν ήταν σωστό να πραγματοποιηθεί.
Εν κατακλείδι…
Μέσω νόμιμων, ή και παράνομων οδών, οι κυβερνοακτιβιστές και οι χακτιβιστές είναι η νέα δυναμική μορφή ακτιβισμού στον πλανήτη. Επηρεάζουν την κοινή γνώμη εύκολα και γρήγορα και τα μηνύματα τους θα φτάσουν μέχρι τα πέρατα της γης μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, χωρίς κόστος και χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς. Το ίντερνετ αλλάζει το τοπίο των πολιτικών αγώνων, την ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων, τον συντονισμό δράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και την σύγχρονη ενημέρωση. Ωστόσο, υπάρχουν προβληματισμοί σχετικά με την δυνατότητα των λιγότερο ενημερωμένων τεχνολογικά να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μορφή ενημέρωσης και ακτιβισμού ή εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι μετανάστες και οι φτωχότεροι πολίτες. Επιπλέον, οι κάτοικοι των χωρών του τρίτου κόσμου που έχουν και τα περισσότερα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα που χρίζουν ακτιβιστικής βοήθειας, στερούνται βασικών υποδομών και εκπαίδευσης για την χρήση του ίντερνετ και της σύγχρονης τεχνολογίας.
Από την άλλη μεριά, ο καταιγισμός πληροφοριών, οι αντικρουόμενες και ακραίες αντιθετικές απόψεις και κινήματα, πολλές φορές πολώνουν, διασπούν ή μπερδεύουν τους ακτιβιστές με αποτέλεσμα αξιόλογες προσπάθειες να διαλύονται, να παγώνουν ή να ξεχνιούνται. Ένα ακόμα πρόβλημα, σύμφωνα με τους παραδοσιακούς ακτιβιστές, είναι ότι ο κυβερνοακτιβισμός και οι δικτυακοί τόποι προώθησής του, προσελκύουν «ακτιβιστές τουρίστες» και ανέμελους επαναστάτες που θέλουν να δοκιμάσουν τον α ή β ακτιβισμό για λίγο και μετά να κάνουν κάτι άλλο, να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους ή να περάσουν απλώς την ώρα τους. Τέλος, η απρόσωπη φύση του ίντερνετ, μπορεί να υπονομεύσει την σημασία της προσωπικής επαφής που πάντα έπαιζε σημαντικό ρόλο στα κοινωνικοπολιτικά κινήματα. Όπως και να έχει πάντως, ο ακτιβισμός μέσω ίντερνετ είναι γεγονός, και μένει να δούμε πόσο μεγάλα και σημαντικά βήματα θα κάνει στο σύντομο μέλλον. Ίσως είναι καλή ιδέα, να μην μείνουμε απλοί παρατηρητές αλλά να βοηθήσουμε κιόλας. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα κομπιούτερ…