«Εμείς, οι κάτοικοι της Γης, είμαστε μια μεγάλη οικογένεια. Η νέα εποχή παρουσιάζει νέες προκλήσεις και νέα παγκόσμια προβλήματα, όπως οι περιβαλλοντικές καταστροφές, η εξάντληση των διαθέσιμων πόρων, οι αιματηρές συγκρούσεις και η φτώχεια».—ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΣΕΒΑΡΤΝΑΝΤΖΕ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ.
Τι Ακριβώς Είναι η Παγκοσμιοποίηση;
Η Έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη—1999 (Human Development Report 1999), των Ηνωμένων Εθνών, ανέφερε: «Οι ζωές των ανθρώπων όλου του κόσμου συνδέονται μεταξύ τους με πιο πλήρη, πιο ενεργό και πιο άμεσο τρόπο από οποτεδήποτε άλλοτε στο παρελθόν. Αυτό το γεγονός παρέχει πολλές ευκαιρίες, δίνοντας νέες δυνατότητες για ωφέλιμες αλλά και καταστροφικές εξελίξεις». Όπως συμβαίνει με πολλά ανθρώπινα επιτεύγματα, η παγκοσμιοποίηση έχει τη θετική και την αρνητική πλευρά της.
Ελπίδες για Μεγαλύτερη Ευημερία στον Κόσμο
Η παγκοσμιοποίηση «έχει εμπλουτίσει τον κόσμο από επιστημονική και πολιτισμική άποψη, καθώς επίσης έχει φέρει οικονομικά οφέλη σε πολλούς ανθρώπους», δηλώνει ο Αμάρτια Σεν, βραβευμένος με Νόμπελ οικονομικών επιστημών. Παρόμοια, η Έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη—1999 τονίζει ότι η παγκοσμιοποίηση «προσφέρει τεράστιες προοπτικές για την εξάλειψη της φτώχειας τον 21ο αιώνα». Ο λόγος για αυτή την αισιόδοξη άποψη είναι η εντυπωσιακή αύξηση της ευημερίας που έχει επέλθει με την παγκοσμιοποίηση. Η μέση οικογένεια σήμερα στον πλανήτη έχει τριπλάσιο εισόδημα από αυτό που είχε πριν από 50 χρόνια.*
Ορισμένοι αναλυτές βλέπουν ένα άλλο πλεονέκτημα στην οικονομική ενοποίηση: Πιστεύουν ότι θα κάνει τις χώρες πιο απρόθυμες να διεξάγουν πολέμους. Ο Τόμας Λ. Φρίντμαν, υποστηρίζει ότι η παγκοσμιοποίηση «αυξάνει τα κίνητρα για την αποφυγή του πολέμου και το κόστος διεξαγωγής του πολέμου με περισσότερους τρόπους από ό,τι σε οποιαδήποτε προηγούμενη εποχή της σύγχρονης ιστορίας».
Επίσης, η αυξανόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της παγκόσμιας αλληλεγγύης. Κάποιοι οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να χρησιμοποιούν το Ιντερνέτ για να προωθούν τους σκοπούς τους αποτελεσματικά.
Αυτή η προσέγγιση κοινών ανθρώπων χαιρετίστηκε ως «ένας νέος τρόπος άσκησης διεθνούς διπλωματίας, με τις κυβερνήσεις και τους πολίτες να συνεργάζονται στενά για να αντιμετωπίσουν μια παγκόσμια ανθρωπιστική κρίση».
Παρ’ όλα αυτά τα θετικά αποτελέσματα, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να φοβούνται ότι οι επιβλαβείς συνέπειες της παγκοσμιοποίησης υπερβαίνουν τα οφέλη.
Φόβοι για έναν Πιο Διαιρεμένο Κόσμο
Πιθανότατα η μεγαλύτερη ανησυχία σχετικά με την παγκοσμιοποίηση είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει διευρύνει το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Μολονότι αναμφίβολα ο παγκόσμιος πλούτος έχει αυξηθεί, είναι συγκεντρωμένος σε λιγότερα χέρια και σε λιγότερες χώρες.
Και ενώ οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνονται στις πλούσιες χώρες, στην πραγματικότητα το μέσο εισόδημα σε 80 φτωχές χώρες έχει μειωθεί τα προηγούμενα δέκα χρόνια.
Μια άλλη βασική ανησυχία έχει να κάνει με το περιβάλλον. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας στηρίζεται από τις δυνάμεις της αγοράς οι οποίες ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για το κέρδος παρά για την προστασία του πλανήτη.
«Βρισκόμαστε σε έναν διαρκή αγώνα δρόμου με την ανάπτυξη. . . . Φοβάμαι ότι σε μια δεκαετία όλοι μας θα ανησυχούμε για το περιβάλλον, αλλά τότε δεν θα υπάρχει τίποτα για να προστατέψουμε».
Οι άνθρωποι ανησυχούν επίσης για την εργασία τους.
Η πρόσληψη και η απόλυση εργαζομένων σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς είναι λογικές κινήσεις για μια εταιρία που ενδιαφέρεται για την αύξηση των κερδών της, οι οποίες όμως ταλανίζουν τη ζωή των ανθρώπων.
Η παγκοσμιοποίηση των οικονομικών αγορών έχει εισαγάγει έναν ακόμη αποσταθεροποιητικό παράγοντα. Οι διεθνείς επενδυτές μπορεί να τοποθετούν τεράστια χρηματικά ποσά σε αναπτυσσόμενες χώρες αλλά αργότερα αποσύρουν τα χρήματά τους ξαφνικά όταν δυσχεραίνει το οικονομικό τοπίο. Τέτοιες μαζικές αποσύρσεις μπορούν να βυθίσουν τη μια χώρα μετά την άλλη σε οικονομική κρίση.
Εύλογα, λοιπόν, η παγκοσμιοποίηση γεννάει φόβους καθώς και ελπίδες.
Τα παγκόσμια ποσοστά, ωστόσο, μπορεί να είναι παροδηγητικά. Σε πολλές περιοχές, το εισόδημα κάποιων οικογενειών δεν αυξήθηκε καθόλου τα προηγούμενα 50 χρόνια, ενώ οι μισθοί κάποιων άλλων οικογενειών έχουν πολλαπλασιαστεί αρκετές φορές.
Η καθαρή περιουσία των 200 πλουσιότερων ανθρώπων της γης ξεπερνάει το συνολικό εισόδημα του 40 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού.